Van wie is het platteland? In september 2023 gaat in Rijksmuseum Twenthe een grote publieks- en tentoonstellingsmanifestatie van start rondom deze vraag. Met de manifestatie, die is getiteld Terra Libera (‘het vrije land’), haakt het museum aan bij een van de meest urgente maatschappelijke vraagstukken van dit moment: de omgang met en toekomst van het landelijk gebied. Terra Libera bestaat uit drie verschillende tentoonstellingen en een uitgebreid activiteitenprogramma. Daarnaast heeft het museum vier kunstenaars uitgenodigd om artistiek onderzoek te doen rondom onderwerpen die spelen in het landelijk gebied van Twente.
In 2035 wonen er in Nederland naar verwachting 19 miljoen mensen. We moeten de komende tien jaar meer dan een miljoen huizen bouwen en in 2030 onze CO2-uitstoot met 55% gereduceerd hebben. Terwijl we onze weilanden vol zetten met zonneparken moeten we ook extensiever gaan boeren en meer ruimte creëren voor natuur. De spanning die voortkomt uit deze ontwikkelingen heeft alles te maken met de manier waarop we met onze – schaarse – grond omgaan. Daarmee komen veel van de grote vraagstukken van onze tijd samen op het platteland.
Toekomst en verleden
Wat betekent dit voor het landelijk gebied? Hoe ziet de toekomst van ons platteland eruit en welke belangen laten we het zwaarst wegen? Gaan we bouwen, boeren of land teruggeven aan de natuur? Of moeten we eerst uitzoomen en kijken hoe we in de situatie zijn beland waarin we kampen met al deze problemen? Waarom hebben wij eeuwenlang gehandeld zoals we hebben gehandeld? Omdat wij denken dat het land van ons is? Maar van wie is het land eigenlijk?
Maar liefst 3 tentoonstellingen en uitgebreid publieksprogramma
Met de manifestatie Terra Libera willen we via de kunst naar deze vragen kijken. In de gelijknamige hoofdtentoonstelling Terra Libera verkennen we aan de hand van kunstwerken vanaf de late middeleeuwen tot heden hoe we door de eeuwen heen naar het land hebben gekeken en hoe we ons het land hebben eigengemaakt en gecultiveerd. Een tweede tentoonstelling met een focus op mediakunst draait om grondstoffenwinning. De derde tentoonstelling is een samenwerking met Fotomanifestatie Enschede en toont twee fotoseries rondom thema’s als grondstofwinning en landgebruik. Daarnaast bestaat Terra Libera uit een uitgebreid publieksprogramma waarin we samen met kunstenaars, instellingen en inwoners van Oost-Nederland vragen willen verkennen rondom voedselproductie, energietransitie en onze relatie met het landschap willen onderzoeken.
Artistiek onderzoek
Tenslotte heeft Rijksmuseum Twenthe i.s.m. het Lectoraat Theorie in de Kunsten van ArtEZ vier kunstenaars uitgenodigd om artistiek onderzoek te doen in het landelijk gebied van Twente. Alle vier de kunstenaars onderzoeken een actueel thema vanuit hun eigen artistieke praktijk. De kunstenaars zijn: Tanja Engelberts (1987), Wapke Feenstra (1959), Jonas Staal (1981) en Budhaditya Chattopadhyay (1975). De resultaten van het onderzoek zullen later deze zomer worden gedeeld.
