‘Bedrijfsopvolging binnen de familie is een succes als, naast de overdracht en financiering, alle stoelen bij het Kerstdiner zijn bezet.’ En: ‘Vanaf het moment dat je in een bedrijf stapt moet je jaarlijks bezig zijn met je toekomstige opvolging.’ Twee steekhoudende quotes tijdens het Tafelgesprek bij het Centrum voor Bedrijfsopvolging in Zwolle, waar onder het genot van een heerlijke lunch de do’s en don’ts van bedrijfsopvolging aan bod kwamen. Alle gesprekspartners waren het erover eens dat het streven naar saamhorigheid (binnen de familie) erg belangrijk is in het proces.
De stoelen bij de Tafelgesprek-lunch waren bezet door Richard Temmink (CvB), Peter Swager (Foreco), Jeroen Huisman (CvB), Peter Schoenmaker (Albert van de Scheur), Gerhard van Klaveren (Cleantechregio) en Marc Huitink (Dockpoint). Alle zes actief in Oost-Nederland en ieder op z’n eigen manier betrokken bij bedrijfsopvolging.
Zo heeft Peter Swager (67) enkele jaren geleden het – 37 jaar geleden door hem opgerichte – bedrijf Foreco overgedragen aan zijn twee zoons. “Daar zijn we in totaal wel tien jaar mee bezig geweest; zodra duidelijk werd dat één van de jongens absoluut verder wilde met het bedrijf. Mijn andere zoon maakte eerst carrière buiten het bedrijf, maar toen hij mij ging uitdagen om bepaalde verbeteringen in het bedrijf door te voeren, heb ik hem op mijn beurt uitgedaagd om dat samen met zijn broer zelf op te pakken. Ze waren er binnen twee weken uit en daarna werd het lange traject in gang gezet.”
Schoonvader
Bij Peter Schoenmaker ging de overname van het bedrijf Albert van de Scheur veel sneller, binnen twee jaar: “Mijn schoonvader wilde de toekomst voor het bedrijf veiligstellen, maar geen van de drie dochters wilde in het bedrijf. Gaandeweg dat proces kwam ik in de familie en ik was juist op zoek en eraan toe om in een bedrijf als Albert van de Scheur in te stappen. Ik heb mijn schoonvader gebeld en we waren het snel met elkaar eens. Vervolgens hebben we de zaken voortvarend aangepakt, ook met een goede adviseur erbij.”
Psychologie
Een goede adviseur is volgens de tafelgenoten kritisch en bewaakt vooral het proces. Daar komt veel bij kijken. Jeroen Huisman (CvB): ‘Een bedrijfsopvolging is twintig procent finance, dertig procent bedrijfskunde en vijftig procent psychologie. Je moet niet alleen kijken naar de fiscale aspecten en de invulling van het management, maar ook: hoe kijkt de ander er tegenaan? Ouders, kinderen, broers, zussen. Alle onduidelijkheden moeten op tafel komen. Bedrijfsopvolging binnen de familie is pas een succes als ook daarna alle stoelen aan de Kerstdis bezet zijn.”
Zijn collega Richard Temmink vult aan: “Je moet tevens sleutelfiguren binnen het bedrijf erbij betrekken: belangrijke werknemers, leidinggevenden. Want de continuïteit van het bedrijf staat voorop. Dat is in het belang van alle betrokkenen, ook voor de verkopende ondernemer.”
Externe verkoop
“Alle partijen moeten het er over eens zijn waar het met het bedrijf naar toe moet gaan”, vindt ook Marc Huitink. Die op een ander belangrijk punt wijst: “Het zou kunnen dat de beoogde opvolger binnen de familie niet de juiste competenties heeft om het bedrijf te runnen. Daar moet je zeker rekening mee houden.”
Het is dan ook niet zo gek dat je zekerheidshalve ook de optie van externe verkoop open laat. De beide ondernemers aan tafel laten weten dat dat gedurende het proces zeker meegespeeld heeft. Peter Swager: “Ik heb in die jaren zeker af en toe informele gesprekken gevoerd met externe partijen.” Peter Schoenmaker: “Wij hadden een jaar een soort van proeftijd van beide kanten. Je denkt namelijk dat je elkaar goed kent, maar in een bedrijf kan dat heel anders zijn. Gelukkig was die klik zakelijk ook goed en konden we na een half jaar al zeggen; dit is een match. Uiteraard hebben we ook veel gesproken met de rest van de familie.”
Schoenmaker heeft nog een aanvullend advies: “Ik zou de regie van de bedrijfsopvolging als opvolgende generatie veel meer naar je toe trekken. Dan krijg je meer vaart in het proces.”
Sparren
Iets wat de ondernemers waardevol vinden is contact met andere ondernemers die in dezelfde situatie zitten. “Ondernemers delen dit soort dingen niet zo snel met anderen, omdat je je kwetsbaar opstelt. Maar dat doe je ook als je andere zaken uit de bedrijfsvoering bespreekt met andere ondernemers. Dat moet je durven, het brengt je wel veel goeds”, benadrukt Marc Huitink.
Peter Schoenmaker heeft dat ervaren: “Ik heb over bedrijfsopvolging contact gehad met andere ondernemers binnen de organisatie Familiebedrijven Nederland, waar we met elkaar sparren over dit soort zaken. Daarbij is het altijd weer nuttig om te vernemen waar anderen tegenaan lopen; daar kun je wat mee.”
Provincie
Gerhard van Klaveren benadrukt tot slot dat de overheid een rol kan spelen: “De Provincie Overijssel vindt familiebedrijven belangrijk, ze leveren veel werkgelegenheid op. Een goede bedrijfsopvolging is dan ook belangrijk voor de continuïteit van de werkgelegenheid.”
