Tijd voor hervorming fiscale stelsel

Je zult toch staatssecretaris van Financiën zijn op dit moment. Mijn oud-collega Marnix van Rij heeft het niet makkelijk. Er liggen een paar megazware dossiers op zijn bureau: de commotie rondom het arrest van 24 december 2021 van de Hoge Raad over box 3, een steeds verder achterlopend ICT-systeem bij de Belastingdienst, de Fraude Signalerings Voorziening die de rechtstatelijkheid van ons controlesysteem ondermijnt en ga zo maar door.

De belangrijkste opgave is, aldus een kamerbrief van de staatssecretaris van 18 februari 2022, herstel van het vertrouwen tussen de burger en de overheid. Een kort zinnetje met een enorme lading en niet zo gemakkelijk te realiseren. Zelfs al zou je alle gedupeerden van de toeslagenaffaire in financiële zin schadeloos stellen, zelfs al zou je de hele Fraude Signalerings Voorzieningenlijst publiekelijk verbranden; dan nog herstelt de opgelopen mentale schade bij de gedupeerden maar langzaam, of misschien wel helemaal niet. 

Politieke doelen
Fiscaliteit wordt in ons land al decennia lang te pas en te onpas gebruikt voor het realiseren van politieke doelen. Zo is de belastingheffing op arbeid en winst, in vergelijking met veel landen om ons heen, enorm zwaar – en zeker ingewikkeld geworden. Draai je aan dat ene knopje, dan ontspoort een ander deel van de regelgeving en worden we weer opgezadeld met een gat in de Rijksbegroting. Draai je aan een ander knopje, dan kost dat kiezers omdat een onderdeel van de samenleving zich (al dan niet terecht) achtergesteld voelt. Of we zijn nationaal of internationaal discriminatoir bezig en de wetgever of de uitvoeringsinstelling wordt op zijn vestje gespuugd door de rechter. 

Fundamentele renovatie
Het wordt dus tijd voor een fundamentele renovatie van het Nederlandse fiscale stelsel. Van Rij wil alvast een aanzet geven tot vereenvoudiging en hervorming van het stelsel. Daarbij wordt dan wel als randvoorwaarde gesteld dat het ICT-systeem van de Belastingdienst wordt gemoderniseerd. Anders is het onmogelijk om in te springen op de wensen van de maatschappij en verliezen we niet alleen het vertrouwen van de burger, maar ook de wendbaarheid van het systeem bij het ophouden van de kassa voor het Rijk en dat is een dure fout. 

Arnold Poelstra
Partner bij Ernst & Young Nederland