Het gevoel van een warme dag na donkere wintermaand, de eerste keer zonder jas naar buiten: de kleurrijke schilderijen van Piet Mondriaan, Jan Sluijters en Leo Gestel voelen als de eerste zonnestralen op je gezicht. Dit voorjaar speelt Museum Villa Mondriaan in op het gebruiken van verschillende zintuigen. Zo kan in het museum niet alleen kunst worden bekeken, maar ook worden gevoeld en gehoord. Ontdek hoe de visionaire schilders Mondriaan, Sluijters en Gestel hun tijd vooruit waren in de tentoonstelling La vibration des couleurs.
Achter de bekende werken van Mondriaan, Sluijters en Gestel schuilt een fascinerend verhaal van artistieke ontwikkeling en vernieuwing. Bij Mondriaan wordt al snel gedacht aan strakke lijnen en iconische rode, gele en blauwe vierkanten. Toch is ook Mondriaan in een realistische stijl begonnen. Het is in Winterswijk dat Mondriaan zijn eerste stappen zet als kunstenaar. Onder begeleiding van zijn vader en oom maakt hij kennis met de Haagse School; een vrij donkere schilderstijl die lange tijd de Nederlandse kunstwereld domineert. Wanneer Mondriaan naar Amsterdam verhuist, voelt hij een drang naar vernieuwing.
De vrij donkere traditie van de Haagse School domineert lange tijd, maar wordt rond 1904 vervangen door haar tegenhanger, namelijk het luminisme. Het luminisme is verwant aan het impressionisme, het fauvisme en het pointilisme, overgewaaid vanuit Frankrijk. In deze stromingen ligt de nadruk op felle kleuren, het effect van licht en een vibrerende penseelstreek. Kunstenaars die zich wagen aan het luminisme, zetten kleur in om de beleving en ervaring van het licht op het doek te krijgen. Dat geldt ook voor Mondriaan, Sluijters en Gestel die vanwege hun gedurfde weergaven bekend kwamen te staan als de ‘Amsterdamse Luministen’.
Het is in Amsterdam dat de paden van Mondriaan, Sluijters en Gestel elkaar kruisen, te midden van een persoonlijke zoektocht naar hun artistieke identiteit. Op het atelier van Leo Gestel komen de drie elkaar tegen. Ze ondernamen vaker studiereisjes en exposeerden bij dezelfde kunstenaarsverenigingen. Op deze manier beïnvloedden de collega kunstenaars elkaar al dan niet bewust bij het maken van nieuw werk. In hun experimentele schilderijen stappen de drie langzaam maar zeker af van de figuratieve traditie. De luministen vallen daardoor op in Nederland, hierdoor jagen ze menig kunstcriticus tegen zich in het harnas jagen, zoals N.H. de Wolf in 1909 in het weekblad De Kunst: ‘de wijze waarop Mondriaan ons de grootheid der natuur, de diepte van karakters, het trillen van licht, het warrelen van kleur, wil doen gevoelen – die wijze, die methode, dat systeem wijst op iets ziekelijks, iets abnormaals!’. In La vibration des couleurs’ kan eenieder voor zichzelf ontdekken hoe de Amsterdamse luministen met hun visionaire blik de moderne kunst voorgoed wisten te veranderen.
Het is geen toeval dat juist La vibration des couleurs plaatsvindt in Museum Villa Mondriaan. In 2024 is het 40 jaar geleden dat Galerie ’t Mondriaanhuis haar deuren opende in het voormalige woonhuis van de familie Mondriaan. Met deze herinterpretatie van de originele tentoonstelling brengt Villa Mondriaan een eerbetoon aan het echtpaar Nijhuis-Wiggers die de Villa wisten te redden van de sloop. Deze tentoonstelling toont niet enkel de artistieke ontwikkeling van de drie grootmeesters. Het toont ook de evolutie van de Villa van galerie naar museum; een plek die jonge kunstenaars verwelkomt en het coming-of-age-verhaal vertelt.
Praktische informatie
Meer weten over het luminisme? Op villamondriaan.nl kunt u zich aanmelden voor de kunstgeschiedeniscursus die wordt gegeven door kunsthistorica Maria Driessen.La vibration des couleurs | Mondriaan, Sluijters, Gestel wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en het Cultuurfonds. De tentoonstelling is te zien vanaf 20 april tot en met 3 november 2024 in Museum Villa Mondriaan. De tentoonstelling is multizintuigelijk van aard.
Fotograaf: Peter Cox, Eindhoven
