Nederlandse gemeenten besteden in hun warmtevisies nauwelijks aandacht aan de groeiende behoefte aan koeling. Dat blijkt zowel uit een enquête vorig jaar onder leden van Klimaatverbond Nederland, gevestigd in Arnhem, als uit een steekproef deze zomer van gemeentelijke warmtevisies. Dat is een pijnlijke conclusie tijdens zo’n hittegolf als deze week, die immers leidt tot een grote koeltebehoefte in kantoren, winkels én woningen.
De extra energievraag die de koeltebehoefte oplevert is fors
Eneco en Essent meldden tijdens de hittegolf van augustus 2020 een elektriciteitsvraag die 30% hoger lag dan normaal. Die hogere elektriciteitsvraag komt doordat koelmachines – bijvoorbeeld in winkels – harder moeten werken én omdat we in woningen, winkels en kantoren steeds meer gebruik maken van airco’s. Inmiddels heeft 1 op de 5 huishoudens een airco (bron: Milieu Centraal). Een stijgende energievraag dus, terwijl onze energievraag juist omláág moet, zowel om de afhankelijkheid van (Russisch) gas te verminderen als om de Nederlandse energievoorziening zo veel mogelijk op duurzame energiebronnen te baseren.
Onze energiebehoefte gaat de komende decennia sterk veranderen
We weten dat door klimaatverandering hittegolven vaker voorkomen, langer duren én steeds hogere temperaturen opleveren. Gelukkig isoleren we onze woningen steeds beter. Door deze gecombineerde ontwikkelingen hebben we steeds minder warmte nodig en steeds meer koeling. Het is daarom bij verduurzaming van de gebouwde omgeving belangrijk om naar de héle energievraag te kijken; dus niet alleen naar de warmtevraag van woningen, maar ook naar de koeltevraag.
De investeringen die nodig zijn om onze gebouwde omgeving te verduurzamen en toekomstbestendig te maken bestrijken hele buurten en wijken
Naast maatregelen per woning zoals isoleren gaat het immers om collectieve voorzieningen zoals warmtenetten (liefst ook geschikt voor koeling) en om investeringen in klimaatadaptatie: meer groen (voor schaduw en biodiversiteit), waterbuffers etc. Ook het gedrag van bewoners rond koelen en verwarmen is van groot belang. Daarom pleit Klimaatverbond Nederland voor een samenhangende benadering vanuit Gebied – Gebouw – Gebruiker.
Een gebied dat niet toekomstbestendig is verliest waarde
Naast de energierekening van bewoners gaat het ook om leefbaarheid: versteende wijken zijn tijdens hittegolven onleefbare wijken. Stenen houden warmte vast, waardoor in zogenaamde hitte-eilanden in de stad de temperatuur tot wel 8 graden hoger kan liggen dan in het buitengebied. Waar leefbaarheid onder druk staat, staat ook de waarde van woningen en andere gebouwen onder druk. Zowel investeerders als verzekeraars kijken daarom steeds vaker naar klimaatontwikkelingen bij het inschatten van financiële risico’s (Bron: NVM Topgesprek: de toekomst van taxeren). Dat kan er toe leiden dat er geen geld beschikbaar komt voor niet-duurzame investeringen óf alleen tegen aanzienlijk hogere kosten.
Gemeenten die de koeltebehoefte en klimaatadaptatie niet meenemen in hun warmtevisie, doen daarmee hun inwoners dus ernstig tekort op individueel en collectief niveau.
