Van 2 t/m 31 december is Rembrandts meesterwerk De vaandeldrager (1636) te zien in Rijksmuseum Twenthe. Ter gelegenheid van de komst van dit bijzondere portret is Nour-Eddine Jarram (1956) gevraagd met nieuw werk te reageren op het portret van Rembrandt. Het resultaat is een verrassende serie nieuwe vaandeldragers, met als absoluut hoogtepunt De Vaandeldraagster. In december is de hele serie werken van Nour-Eddine Jarram samen met het werk van Rembrandt te bekijken in Rijksmuseum Twenthe. In zijn serie tekeningen combineert Jarram op eigenzinnige wijze de islamitische en Nederlandse (beeld)cultuur. Een hedendaagse interpretatie van een eeuwenoud thema. Rijksmuseum Twenthe zal Jarrams werk na de presentatie toevoegen aan de collectie, waardoor er altijd een Vaandeldraagster in Enschede blijft.
Rembrandt x Nour-Eddine Jarram
Jarram groeide op in Marokko met een beeldcultuur vol decoratieve en symbolische elementen. Tegelijk heeft hij altijd de drang gehad om de wereld om hem heen op een realistische manier weer te geven. Gedurende zijn carrière zocht hij naar artistieke voorbeelden, die hij vond in de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst, in het bijzonder in Rembrandts portretten. Jarram is dan ook de uitgelezen persoon om te reageren op de Vaandeldrager van Rembrandt. De serie werken die Jarram speciaal voor deze tentoonstelling heeft gemaakt illustreren zijn artistieke proces, waarin hij zich gaandeweg meer vrijheden permitteert en zich het onderwerp van De vaandeldrager eigen maakt.
Nour-Eddine Jarram kwam eind jaren zeventig vanuit Marokko naar Enschede om te studeren aan de roemruchte kunstacademie AKI. Hij is nooit meer uit Enschede vertrokken en werkt tot op de dag van vandaag aan een rijk oeuvre dat op (inter)nationale erkenning kan rekenen.
Hoewel Jarram opgroeide met een beeldcultuur die werd bepaald door decoratieve en symbolische elementen, heeft hij altijd de drang gehad om de wereld om zich heen weer te geven. Hij zocht naar artistieke voorbeelden. Deze vond hij in de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst, zoals de landschappen van Jacob van Ruisdael en de portretten van Frans Hals. De belangrijkste inspiratiebronnen voor Jarram waren echter de portretten van Rembrandt. ‘Hij is de schilder die over mij waakt’, zegt Jarram over de zeventiende-eeuwse kunstenaar.
In zijn tekeningen, veelal gemaakt in houtskool en pastel, vloeien Islamitische tekens samen met Hollandse landschappen. De islamitische en Nederlandse cultuur ontmoeten elkaar in zijn portretten. Aan het begin van deze eeuw greep Jarram regelmatig terug naar voorbeelden uit het oeuvre van Rembrandt. Zo kregen de geportretteerden op Rembrandts Anatomische les van dr. Nicolaas Tulp letterlijk tulpen als hoofden en verrijkte hij de portretten van Saskia met islamitische beeldmotieven. Toch is het lang geleden dat hij zo direct naar zijn voorbeeld heeft gewerkt. In Jarrams nieuwe werk komen dan ook veel aspecten samen, zowel voor Jarram persoonlijk als artistiek. Dit heeft een verrassend effect, waarin heden en verleden samen komen.
Meesterwerk van Rembrandt
De vaandeldrager behoort tot de absolute meesterwerken van Rembrandt en is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Nederland. Het portret is de meest recente aankoop door de Staat der Nederlanden met steun van de leden van de Vereniging Rembrandt, de VriendenLoterij en het Rijksmuseum Fonds. Rembrandt was dertig jaar oud toen hij zichzelf in de rol van vaandeldrager schilderde. Hij heeft zichzelf hier in de mooiste historische kleding geportretteerd. Zo plaatst hij zich bewust in de noordelijke traditie van portretten van vaandeldragers door beroemde kunstenaars als Albrecht Dürer, Lucas van Leyden en Hendrick Goltzius. Vaandeldragers hadden een gevaarlijke taak binnen de schutterijen en het leger in de zeventiende eeuw: op het slagveld begeleidden ze de troepen in glanzende kledij en met het vaandel zwaaiend. Het leger had een essentiële rol in de Tachtigjarige Oorlog, de opstand tegen het Spaanse gezag, die resulteerde in de geboorte van een onafhankelijk Nederland in 1648. De vaandeldrager werd Rembrandts artistieke doorbraak die zou leiden tot het schuttersstuk dat we kennen als De Nachtwacht, zes jaar later.
Gratis toegang op 3 december
Dankzij de unieke samenwerking van twaalf musea reist De vaandeldrager in één jaar langs de twaalf provincies van Nederland. Op deze manier worden zoveel mogelijk mensen in staat gesteld het, door de Nederlandse overheid meest recente aangekochte, meesterwerk van Rembrandt te kunnen zien. Rijksmuseum Twenthe is van 2 t/m 31 december 2022 de gastheer voor De vaandeldrager namens de provincie Overijssel. Op zaterdag 3 december is de toegang gratis, zodat iedereen De vaandeldrager zelf kan bewonderen. Na de rondreis is Rembrandts Vaandeldrager blijvend te bewonderen op de Eregalerij van het Rijksmuseum te Amsterdam.
De vaandeldrager van Rembrandt werd eind januari 2022 aangekocht door de Nederlandse Staat met steun van de leden van de Vereniging Rembrandt, de VriendenLoterij en het Rijksmuseum Fonds. De rondreis door Nederland wordt mogelijk gemaakt door de VriendenLoterij, de Vereniging Rembrandt en het Rijksmuseum Fonds.
Meer informatie is te vinden op: www.rijksmuseumtwenthe.nl/rembrandt
Credits: Rembrandt van Rijn, De vaandeldrager Beeld Rijksmuseum
