Oost-Nederland behoort tot de top 3 van meest innovatieve regio’s van Nederland. Toch blijkt uit onderzoek dat de industrie nog niet de vruchten plukt van alle mogelijkheden om de concurrentiekracht te vergroten. ‘Wees creatief, maak gebruik van data, werk samen en zet je deuren open’, zo luidt de boodschap van de vijf deelnemers aan het tafelgesprek.
De locatie van het tafelgesprek sluit naadloos aan bij het thema ‘Technologie, Innovatie en Robotisering’ van de rondetafel. Gebouw N op het High Tech Systems Park in Hengelo is een broedplaats voor hightechsamenwerking en is populair onder bedrijven en startups. Tijdens een heerlijke lunch aangeboden door Albron, die ook de catering vanuit het Shared Facility Center op het High Tech Systems Park verzorgt, gaat Kijk op oost nederland in gesprek met ondernemers over uitdagingen in technische innovatie. ‘De ontwikkelingen gaan snel en zijn bijna niet bij te houden voor ondernemers,’ zegt Dennis van Heijningen (Beeliners). ‘Dat betekent echter niet dat ondernemers alle nieuwste technologieën moeten toepassen.
Het gaat om het maken van de juiste weloverwogen keuzes. Daarbij is de factor mens een cruciale voor het succes van bedrijven. Je hebt immers de juiste creatieve mensen nodig om slimme technologie te bedenken. Wat ik merk is dat bedrijven vaak geen tijd vrijmaken voor innovatie. Het is wel belangrijk om mee te bewegen voor je bestaansrecht in de toekomst.’ Bert Otter (Novel-T) herkent dit: ‘Het gaat economisch goed en bedrijven leven in de waan van de dag. Innovatie moet vanwege tijd, kennis en creativiteit vaak van buitenaf komen.
Traditionele bedrijven vinden het soms lastig om hiervoor open te staan. Het is voor de concurrentiepositie belangrijk te investeren in nieuwe technologie. Dat kan al door na te denken over hoe je het morgen beter kunt doen en door kleine stappen te maken in efficiënter werken.’ Michel Rutenfrans (Inter Act Industrial Automation) werkt veel voor de overheid. Ook daar zijn volgens hem stappen te maken. ‘Soms zie je dat verschillende mensen, afdelingen of vestigingen hetzelfde probleem aan het oplossen zijn. Door data te visualiseren krijgen bedrijven inzicht in de performance van processen.’
Cultuur en organisatie
Meegaan met de ontwikkelingen in digitalisering en technologisering vraagt om wendbare organisaties met efficiënte processen. Dus nieuwe werkwijzen en mogelijkheden. ‘Toch zijn er nog veel organisaties niet flexibel’, vindt John Loohuis (HCS). ‘Industriële bedrijven waar de oudere generatie aan het roer staat, blijven vaak vasthouden aan hun traditionele manier van werken. Iedereen in de organisatie moet ontwikkelingen omarmen en dat begint bij de leidinggevende. Er kan veel kostenbesparender en productiever worden gewerkt. Daarvoor is een andere cultuur en bedrijfsvoering nodig.’ Clemens Wegdam van Total Automation reageert: ‘Je ziet vaak nog inefficiënte processen. Met de juiste systemen kunnen bedrijven veel meer beschikken over data waarmee ze zicht hebben op wat er speelt in hun bedrijf en in de markt. Regelmatig lopen wij bij bedrijven tegen een angst voor verandering aan. Sommige IT-specialisten schermen hun werk af. Ze zien de toekomst aankomen en zien hun baan op het spel staan. Het gevolg van die angst is dat kansen blijven liggen. Een belangrijke kans ligt in de verbinding tussen industriële en kantoorautomatisering, wat optimale processen mogelijk maakt. Te vaak zie je nog dat het kantoor niet weet wat er gebeurt en niet over actuele data beschikt. De oplossingen zijn er, maar bedrijven moeten er wel voor openstaan.’
Data maken het verschil
Sensortechnologie, robotisering en data gaan in de toekomst het verschil maken, verwachten de heren. Een goed gebruik van data kan leiden tot een beter concurrentievermogen, een betere werkomgeving en nieuwe bedrijfsmodellen. ‘Je creëert waarde in de keten’, aldus Bert Otter. ‘Dat betekent niet dat je met de meest vooruitstrevende techniek moet beginnen, maar de organisatie moet meer sturen op basis van gekoppelde data. Het begint bij bewustwording, zorgen dat je weet
waar je staat als bedrijf. Op basis daarvan kun je vooruitkijken naar de toekomst en stappen maken.’ John Loohuis noemt
een succesvoorbeeld. ‘Een klant van ons heeft een enorm groot pand waar veel schoonmaakmedewerkers werken. Om beter de processen te kunnen sturen is het schoonmaakproces afgestemd op de beschikbare data van de sensoren in de verschillende ruimtes.
Het bedrijf is veel efficiënter gaan werken. Voor een andere grote klant hebben we een gebouwbeheersysteem geïmplementeerd. Het werken is vereenvoudigd, medewerkers zijn meer met hun kerntaken bezig, het storingspercentage is verminderd en de omgeving is vele malen gebruiksvriendelijker voor werknemers en externen.’ Inter Act Industrial Automation werkt voor gemeentes met software die het functioneren van de pompen van drukrioolunits analyseert. Michel Rutenfrans: ‘Met smart maintenance software vergelijken we het gedrag van de motoren van alle units ten opzichte van een aantal jaren geleden. Je krijgt gegevens over waar je wanneer onderhoud moet plegen. We gaan veel meer toe naar zelflerende processen.’
De startup Beeliners heeft een Smart Energy Monitor ontwikkeld. Het kan apparaten aansturen naar behoefte; vertelt Dennis van Heijningen. ‘Een kastje in de slimme meter en een op de watermeter zijn aangesloten op de router, die de data doorstuurt naar de bijbehorende app. Je kunt de opbrengst en het verbruik, zoals een douchebeurt, meten. Maar je kunt
ook voorspellen waardoor je je apparaten bijvoorbeeld later aanzet.’ Bert Otter ziet kansen in productdienstcombinaties. ‘Op basis van steeds betere sensoren, IoT- techniek en het gebruik van (big) data, is het al redelijk eenvoudig mogelijk een beter inzicht te creëren in productieprocessen. Beter klein beginnen in plaats van (nog) niet! Ook verwacht ik in de toekomst veel van VR, MR en augmented reality voor het onderhoud aan machines.’ Clemens Wegdam noemt een ander voordeel van innovatieontwikkeling: ‘Wij ontwikkelen besturingen voor onder andere biogasinstallaties. Als je een innovatie vervolgens standaardiseert, kun je deze beschikbaar stellen voor andere klanten en processen. Zo ontwikkelen we ook installaties voor machinebouw. Je vergroot je markt.’
Vraag en aanbod afstemmen
Met de groei van de economie neemt ook de hoeveelheid vacatures voor technisch personeel drastisch toe. Bert Otter onderstreept het belang van het op elkaar afstemmen van vraag en aanbod. ‘De studenten op de universiteit komen voor een deel uit het buitenland. Zij kennen de regio en bedrijven niet of onvoldoende en spreken vaak geen Nederlands. Het is voor hen lastig om een geschikte stage- of afstudeerplek te vinden. Hier ligt absoluut een kans als bedrijven meer hun deuren openen, studenten triggeren en zichzelf zichtbaar maken.’ Inter Act speelt in op de krappe arbeidsmarkt door efficiënt met mensen om te gaan. ‘Systemen worden complexer en het is moeilijk om aan hoger opgeleiden te komen die we zelf als specialist opleiden’, vertelt Michel Rutenfrans. ‘Wij werken momenteel met praktijkgerichte monteurs voor basishandelingen op locatie, zoals het in bedrijfstellen van machines en één van onze specialisten op kantoor die op afstand meekijkt. Zo benutten we de tijd van beide expertises het best en zijn de kosten het laagst.’
Aantrekkelijk werkgeverschap
Millennials, de nieuwe generatie medewerkers, hebben eigen normen en waarden en een eigen mentaliteit. Dat vraagt om een andere benadering dan bedrijven gewend zijn, stelt Dennis van Heijningen. ‘Jongeren denken meer procesmatig, zijn flexibel en pragmatisch ingesteld. Ze gaan niet meer voor een baan voor het leven. Ook zoeken ze geen vast werk en salaris is minder interessant. Het is belangrijk dat bedrijven hierop inspelen door een aantrekkelijke werkgever te zijn. Wij zitten hier in Gebouw N. Een nieuwe medewerker van ons was ontzettend enthousiast over deze inspirerende locatie. De werkomgeving en een goede mix van werk en privé zijn voor jongeren belangrijk. Een medewerker van ons woont in het zuiden en werkt veel op afstand. Dat gaat perfect!’ Ook HCS groeit dankzij de juiste mensen. John Loohuis: ‘De nieuwe generatie is opgegroeid met Internet en technologische ontwikkelingen.
Als werkgevers goed personeel willen hebben moeten de randvoorwaarden ook goed zijn door slimme technologie toe te passen in de bedrijfsvoering. Ook kiezen jongeren op gevoel. Zo hebben wij een Playstation, een dartbaan, houden we FIFA-toernooien met klanten en vinden de eerste sollicitatiegesprekken altijd met het team plaats. Het vraagt inderdaad om een andere benadering. De tijd van traditionele advertenties is voorbij.’ Bert Otter vult het rijtje eigenschappen van de millennial verder aan met ondernemerschap: ‘In het onderwijs is veel aandacht voor ondernemerschap. De medewerker van morgen staat niet fulltime op de loonlijst. Er ontstaan netwerken van kleine ondernemers en startups. Mensen zoeken elkaar op, voelen zich verantwoordelijk en zorgen dat hun competenties op orde zijn. Steeds meer groeien we naar een flexibele arbeidsmarkt. Dit vergt een omslag binnen veel bedrijven.’
Samenwerken
Om flexibel mee te bewegen met veranderingen en slimmer te gaan produceren, is het van belang dat bedrijven meer samenwerken. ‘Als je in innovatietrajecten de samenwerking zoekt met toeleveranciers, klanten, kennisinstellingen en partners, dan heb je toegang tot veel meer kennis en externe middelen’, zegt Dennis van Heijningen. ‘Door elkaar te helpen doe je alleen maar voordeel op. Naast het meedoen in een fieldlab willen grote bedrijven vaak wel investeren en ondersteuning bieden. Er zijn veel mogelijkheden voor startups zoals de Gründerstein Unternehmer Award.
Het helpt bovendien je bedrijf onder de aandacht te brengen.’ John Loohuis heeft goede ervaringen met een partnership. ‘Wij hebben een samenwerking met een partij op gebied van printcopy. Wij maken gebruik van hun salesforce en zij maken gebruik van de kennis van HCS op het gebied van IT en audiovisueel. Zo versterken we elkaar. Dit is erg succesvol en opent voor ons deuren bij grotere bedrijven.
’Voor bedrijven die willen innoveren zijn diverse mogelijkheden. Bert Otter noemt er een aantal. ‘Studenten kunnen een informatiescan bij bedrijven afnemen. Hieruit komt een uitgewerkt plan met verfrissende ideeën. Er zijn uiteraard ook veel instanties waar ondernemers informatie kunnen krijgen en die ondersteunen zoals Oost NL en het Frauenhofer instituut. Ook kunnen ondernemers bij Novel-T terecht. Belangrijk is de samenwerking op te zoeken. Er is veel maar je moet zelf actief zijn. Wij benaderen zelf proactief ondernemers in de maakindustrie met één-op-één gesprekken. Zij vragen ons te zoeken naar partijen voor verbinding of naar een betere samenwerking met studenten. Uiteindelijk is ons doel dat we overbodig worden en dat innovatie zichzelf in stand houdt.’ <
