De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) werkt in Chili aan de bouw van ’s werelds grootste telescoop, de Extremely Large Telescope (ELT). TNO gaat hiervoor samen met Demcon Focal uit Enschede cruciale technologie leveren, waarmee deze telescoop scherpere beelden van het heelal kan maken dan tot nu toe mogelijk was. Met behulp van de ‘laser guide star’-technologie van TNO zal de ELT inzicht kunnen geven in enkele van de grootste astronomische vraagstukken van deze tijd, van het ontstaan van sterren tot de zoektocht naar tekenen van leven op exoplaneten in andere zonnestelsels.
Telescopen op aarde zijn krachtig genoeg om diep in het universum te kijken, maar de beelden worden vertroebeld door de aardatmosfeer. De laser guide star projectietelescopen van TNO projecteren kunstmatige sterren aan de buitenrand van de atmosfeer op 90 kilometer hoogte, die als ijkpunt dienen. Door te kijken hoe de atmosfeer de bekende eigenschappen van de kunstmatige sterren beïnvloedt, kan de algehele mate van verstoring worden berekend. De adaptieve spiegels van de ELT kunnen dan het zicht van de telescoop direct corrigeren om zo scherp mogelijke beelden weer te geven van het specifieke gebied dat wordt verkend.
Hubble-ruimtetelescoop
Met de ELT kan ESO het heelal nog nauwkeuriger verkennen dan de zeer succesvolle Hubble-ruimtetelescoop. De 39 meter grote hoofdspiegel van de EL T kan vijftien keer zoveel licht opvangen als de grootste bestaande telescopen. Dit zorgt er samen met de adaptieve optiek voor dat de telescoop zelfs de zwakste objecten duidelijk in beeld kan brengen.
De ELT zal astronomen in staat stellen om planeten en andere objecten te ontdekken die een baan beschrijven rand andere sterren, en om aarde-achtige planeten in nabije zonnestelsels te bestuderen waar leven mogelijk zou kunnen zijn. ESO verwacht ook dat de ELT inzicht kan geven in de vorming van sterrenstelsels, en zo ons begrip kan vergroten van het jonge heelal kort na de oerknal.
Bewezen technologie en expertise
De expertise van TNO werd al eerder bewezen tijdens de ontwikkeling van de Very Large Telescope (VLT) door ESO. TNO leverde verschillende bijdragen aan de VLT, waaronder de ontwikkeling van de geavanceerde “OTA” laser guide star projectie-telescoop . Nu sluit ESO opnieuw een contract met TNO voor een bijdrage aan het succes van de ELT. TNO en Demcon Focal zullen hun expertise aanwenden voor het ontwerp en de bouw van het totale laser guide star projectie-systeem, waaronder de optiek en precisie-mechanica die helpen het heelal scherp in beeld te brengen.
Kees Buijsrogge, directeur Space & Scientific Instrumentation van TNO: ‘Op het gebied van astronomie willen we instrumenten ontwikkelen die wetenschappers helpen ons universum te begrijpen. Daarnaast willen we de Nederlandse industrie op de kaart zetten en de economische groei in Nederland stimuleren. Ik vind het fantastisch dat we met dit project allebei die doelen kunnen verwezenlijken: het brengt echte Nederlandse innovatie en vindingrijkheid wereldwijd onder de aandacht en het geeft TNO de kans om de vooraanstaande positie van Nederland in de ruimtevaartindustrie te versterken. We zijn blij dat we voor dit project gebruik kunnen maken van onze sterke band met Demcon als branchepartner.’
Een blik op de toekomst
Demcon Focal zal binnen het project de laserafstelling, de besturingselektronica en de behuizing voor het systeem ontwikkelen. Albert Borreman, algemeen directeur van Demcon Focal: ‘We zijn ons bewust van de enorme wetenschappelijke impact van de ELT en we zijn trots op deze pan-Europese innovaties, die zowel de industrie als de wetenschap verder helpen. We werken prettig samen met TNO en we zijn blij dat we de kans hebben gekregen om Demcon op de kaart te zetten als branchepartner voor ruimtevaarttoepassingen en dat we wetenschappers de mogelijkheid kunnen geven meer dan ooit te weten te komen over de ruimte.’
