“Oh, we hebben zelfs nog aanvullende protocollen geschreven”, is het antwoord van een aannemersbedrijf op mijn vraag of het wat te doen is, de maatregelen volgen om ‘Corona-veilig’ te kunnen werken. Heel veel bedrijven zijn allang gewend aan richtlijnen op hoog niveau: over veiligheid, hygiëne en bijvoorbeeld privacy. Het beeld dat soms in de media wordt gebracht, van boze en ongeduldige ondernemers, dat strookt niet met de praktijk.
We worden namelijk juist steeds soepeler. We passen ons voortdurend aan. Na de versoepeling van de maatregelen die minister-president Rutte dinsdagavond bekendmaakte – de ‘intelligente weg terug uit de intelligente lockdown’ – hebben we ons razendsnel weer aangepast aan een nieuwe situatie. Het aanpassingsvermogen van de Nederlandse ondernemer is reuzegroot.
‘Kunnen we helpen?’
Nog een beeld dat niet klopt: dat ondernemers alleen maar bezig zijn met de economie. Dat er een gat zou zijn tussen gezondheidsbelangen en economische belangen. Vele ondernemers hebben de afgelopen weken hun diensten aangeboden aan gezondheids- en kennisinstellingen. “Kunnen wij helpen produceren? Kunnen wij onze diensten aanpassen op jullie behoefte? Kunnen onze medewerkers wat voor jullie betekenen?” Er zijn nieuwe contacten gelegd, nieuwe netwerken ontstaan, nieuwe relaties voor het leven gesmeed. Zoals een ondernemer mij deze week vroeg: “Hoe kun je nou doorgaan met doen wat je altijd deed, terwijl mensen om je heen ziek kunnen worden?”
Non-verbale communicatie
Na weken op allerlei digitale manieren interviews te hebben afgenomen, kon ik deze week eindelijk weer op pad. Van alle kanten is natuurlijk nog voorzichtigheid geboden en die wórdt ook geboden. Hoe fijn is het dan om elkaar weer in het echt te kunnen ontmoeten en hoe soepel gaan we om met het géén handen geven maar elkaar wel goed in de ogen kijken. Er zullen vast studies over gepubliceerd gaan worden, maar het handen schudden maakt plaats voor andere vormen van non-verbale communicatie. Dat leren we ontzettend snel en hoe knap dat is, realiseren we ons nu nog helemaal niet. Hoe we elkaar behouden voor ziekte, hoe zorgvuldig we met elkaar omgaan.
Dichterbij dan ooit
Mensen hebben elkaar intens nodig. We zijn groepsdieren, we kunnen niet zo lang alleen. Ik heb de afgelopen weken geschreven over ondernemers die elkaar opzoeken in samenwerking, teams die samen nieuwe producten of diensten ontwikkelen, productie die misschien niet meer in ‘Verweggistan’ plaatsvindt, maar terugkomt naar hier. Dichterbij.
Dichterbij, dat brengt deze Coronacrisis ons. We zijn één in deze omstandigheden, we hebben er allemaal last van en we hebben allemaal begrip voor elkaars situatie. Er is in de periode na de Tweede Wereldoorlog geen tijd geweest waarin we ons zo hebben moeten aanpassen als nu. En het is nog lang niet klaar. Stel dat ‘de tweede golf’ uitblijft, dan valt er nóg heel wat te repareren.
Kunnen we protocollen voor schrijven, richtlijnen voor uitzetten, persconferenties over organiseren. Maar misschien zijn die stippen op de horizon straks niet meer zo hard nodig, kunnen we zonder schema’s met data erboven. We zijn slimmer geworden, soepeler en voorzichtiger met elkaar. Aanvullende kwaliteiten die het ondernemerschap intenser én mooier maken. Ik heb er zin in. U ook?
Tine van Knijff-van Hijum
